Tại Kỳ họp Quốc hội bất thường lần thứ 9, Quốc hội đã thông qua chủ trương đầu tư, một số chính sách đặc thù đối với Dự án Đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam; đường sắt đô thị tại TPHCM, Hà Nội.
Chủ trương này đã nhận được sự ủng hộ, sự kỳ vọng cao của toàn xã hội. Tuy nhiên, ngoài việc tập trung nguồn lực để có kinh phí triển khai xây dựng hệ thống đường sắt tốc độ cao, việc chuẩn bị nguồn nhân lực để vận hành hệ thống đường sắt hiện đại cũng là vấn đề cấp thiết.
Đường sắt cao tốc cần khoảng 263.700 - 332.300 lao động
Quá trình xây dựng dự án đường sắt tốc độ cao cần khoảng 263.700 - 332.300 lao động.
Dù đường sắt không phải là ngành mới, thậm chí nhiều trường đã đào tạo hoặc có chương trình đào tạo gần, liên quan đến ngành này. Tuy nhiên, để có thể vận hành được một phương tiện có tốc độ lên đến 350km/h lại là lần đầu tiên có ở Việt Nam nên người học phải có nhiều kỹ năng, kiến thức mới.
Theo các chuyên gia, Dự án Đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam đòi hỏi kỹ thuật cao, sử dụng nhiều máy móc hiện đại và nguồn nhân lực chất lượng. Đường sắt tốc độ cao khác với đường sắt thông thường, lực lượng công nhân kỹ thuật, kỹ sư, thạc sĩ, tiến sĩ phải chuẩn xác trong quá trình nghiên cứu và thực hiện, không được phép sai sót.
Ông Trần Anh Tuấn, Chủ tịch Hội đồng khoa học, Viện Đào tạo và Phát triển nhân lực Việt Nam cho biết, tổng nhu cầu nhân lực trong quá trình xây dựng dự án như sau: Giai đoạn 2025 - 2030 cần khoảng 111.280 - 160.000 người; giai đoạn 2030 - 2040 cần khoảng 152.420 - 186.280 người.
Phần lớn nguồn nhân lực yêu cầu phải có tay nghề cao, gồm nhiều ngành như: Cơ khí, chế tạo, tự động hóa, công nghệ đường bộ cao tốc, công nghệ đường sắt đô thị, công nghệ thông tin, điện tử viễn thông, logistics và quản lý chuỗi cung ứng, công nghệ BIM trong xây dựng công trình, giao thông thông minh, công nghệ vi mạch bán dẫn, công nghiệp xây dựng và chế tạo các loại vật liệu cần thiết cho việc xây dựng đường sắt (bê tông, thép, các cấu kiện hạ tầng như cầu, cống, đường hầm);
Xây dựng cầu - đường sắt, công nghệ kỹ thuật xây dựng đường sắt và metro; nhân lực ngành khác liên quan tổng thể dự án.
Liên quan đến vấn đề nguồn nhân lực, Bộ GTVT giao các đơn vị liên quan chuẩn bị nguồn nhân lực và nâng cao năng lực ngành công nghiệp đường sắt để phục vụ nhu cầu phát triển đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam.
Theo tính toán của Viện Chiến lược và Phát triển giao thông vận tải, quá trình xây dựng dự án đường sắt tốc độ cao cần nguồn lao động khoảng 263.700 - 332.300 người. Giải pháp cho nguồn lao động là tuyển dụng thông qua đào tạo trong nước, liên kết và đào tạo ở nước ngoài.
Dự kiến kinh phí đào tạo khoảng 19.718 - 24.096 tỷ đồng. Sau khi hoàn thành, dự án cần khoảng 13.880 người để khai thác vận hành, trong đó lao động trực tiếp là 11.050 người, kỹ sư cần 2.349 người, khoảng 2.000 chuyên gia tư vấn. Công tác quản lý dự án đào tạo cần 700 - 1.000 nhân sự.
Đơn vị tư vấn cần đào tạo từ 1.000 - 1.300 nhân sự; lĩnh vực nhà thầu xây dựng, các cơ sở, tổ hợp công nghiệp thi công xây dựng, chế tạo, sản xuất vật tư, linh kiện theo lộ trình thực hiện dự án cần khoảng 220.000 nhân lực.
Cần có đề án riêng về đào tạo nhân lực cho ngành đường sắt
Để đảm bảo nguồn nhân lực triển khai đầu tư Dự án Đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, Bộ trưởng Bộ GTVT Trần Hồng Minh đã yêu cầu Cục Đường sắt Việt Nam, Ban Quản lý đường sắt Việt Nam, Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam và các đơn vị liên quan chú trọng đào tạo nguồn nhân lực, chuyển giao và đầu tư phát triển công nghệ;
Mục tiêu khi tuyến đi vào vận hành, khai thác đảm bảo an toàn chạy tàu. Bộ trưởng nhấn mạnh giá trị của đường sắt trong phát triển kinh tế - xã hội và phục vụ an ninh quốc phòng.
Do vậy, sự chuẩn bị này không chỉ phục vụ đường sắt tốc độ cao mà còn đường sắt đô thị, đường sắt kết nối, các tuyến đường sắt quốc gia… Cùng với đó, xây dựng các tiêu chuẩn, quy chuẩn, đơn giá định mức, làm cơ sở pháp lý để triển khai các dự án.
Tại buổi làm việc với Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội về đào tạo nguồn nhân lực đường sắt, ông Trần Thiện Cảnh, Cục trưởng Cục đường sắt Việt Nam cho biết, nhu cầu nguồn nhân lực cho lĩnh vực đường sắt tới đây rất lớn.
Thời gian tới, dự kiến Bộ GTVT sẽ tổ chức những khóa học bồi dưỡng ngắn hạn từ 2 đến 6 tháng, nhu cầu cần đào tạo 500 người. Nhu cầu đào tạo cho lĩnh vực này cần 700 lượt đào tạo, trong đó 20% đào tạo ở nước ngoài và 80% đào tạo trong nước.
Nhiệm vụ cấp bách tập trung đào tạo trước năm 2028 để có nguồn lực phục vụ Dự án Đường sắt cao tốc Bắc - Nam, Hà Nội, Hải Phòng, Lào Cai và giai đoạn 2029 - 2035 tiếp tục đáp ứng sự phát triển đường sắt tương lai.
Cũng theo ông Cảnh, hiện nay, Tổng công ty Đường sắt Việt Nam cần đào tạo quản lý vận hành 13.880 lượt lao động từ cơ bản đến chuyên sâu. Nhu cầu dự kiến 24.000 - 25.000 nhân sự có trình độ đại học phục vụ lĩnh vực đường sắt.
Dự kiến, ngân sách chi 80 triệu USD cho công tác đào tạo giảng dạy, nghiên cứu khoa học, đào tạo 100 thạc sĩ, tiến sĩ (trong đó có 10 tiến sĩ được đào tạo ở nước ngoài, cung cấp 4.000 suất học bổng đào tạo nhân lực đường sắt tốc độ cao).
PGS, TS Nguyễn Văn Hùng, Hiệu trưởng Trường Đại học GTVT cho biết, nhà trường xác định việc duy trì đào tạo nhân lực cho hệ thống đường sắt quốc gia không chỉ là nhiệm vụ chuyên môn mà còn là trách nhiệm chính trị, xã hội của mọi cơ sở đầu ngành trong lĩnh vực GTVT của đất nước.
Dù nhu cầu nhân lực phục vụ ngành đường sắt hiện đại rất lớn nhưng sức hút của ngành với xã hội còn hạn chế. Phần lớn sinh viên theo học ngành này lựa chọn hình thức học văn bằng 2, tại chức hoặc ngắn hạn.
Quy mô thí sinh chọn vào các chương trình đào tạo đường sắt chính quy chưa cao. Đầu tư của nhà nước cho đào tạo và phát triển khoa học công nghệ cho đường sắt còn thấp chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển của ngành.
Hiệu trưởng Trường Đại học GTVT đề xuất, cần cụ thể hóa Nghị quyết 57 cho phát triển ngành đường sắt thông qua cơ chế hợp tác, Nhà nước đầu tư cơ sở vật chất phục vụ nghiên cứu thông qua các phòng nghiên cứu trọng điểm quốc gia với cơ chế cho phép nhập khẩu trực tiếp các thiết bị tiên tiến ở các nước phát triển.
Nhà trường, các viện nghiên cứu tập trung nguồn lực con người tham gia tổ chức nghiên cứu làm chủ công nghệ lõi. Hợp tác với doanh nghiệp, ưu tiên ứng dụng sản phẩm công nghệ trong nội địa sản xuất để hoàn thiện và lan tỏa các công nghệ lõi đường sắt đến xã hội.
Theo PGS, TS Nguyễn Ngọc Sơn, Ủy viên thường trực Ủy ban Khoa học công nghệ và môi trường, trước nhu cầu lớn về nguồn nhân lực cho lĩnh vực đường sắt tốc độ cao cần có đề án riêng về đào tạo nhân lực cho lĩnh vực đặc thù này, cần có cơ chế đặt hàng đào tạo...
Nếu không, chúng ta không thể đáp ứng được nguồn lực và sẽ phải thuê nhân lực xây dựng, quản lý vận hành hệ thống đường sắt tiên tiến, đường sắt tốc độ cao.
LĐXH
.jpg)
.jpg)